KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE ÇAMAŞIRHANE MALİYETLERİ

Otel işletmelerinde, onca tekstil ürününün temizlenmesi Çamaşırhane faaliyetleri ile sağlanmaktadır. İşletmenin büyüklüğüne göre çamaşırhanenin özellikleri ve özellikle hacmi değişkenlik gösterir. Son yıllarda sektördeki genel erozyonun bir sonucu olarak, Çamaşırhane maliyetleri de göze fazla gelerek çamaşırhaneler taşeron işletmelere devredilmişlerdir. Bu tür tesislerde bazı analizlerin çok dikkatli yapılması gerekir. Örneğin; çamaşırhanenin planlanması ve kuruluş maliyetleri kendi başına bir analiz konusudur. Ancak, daha da önemlisi, çamaşırhanenin operasyon maliyetleri ile çamaşırhaneden vazgeçmenin maliyeti çok dikkatli ele alınmalıdır. Bu konuda yeterli bilgi sahibi olmadan "Çamaşırhane giderlerimiz çok fazla, taşerona devredelim" diyebilmek için; çamaşırhane yatırım maliyetleri, tekstil par stok hesaplarından personel çalışma  shiftlerine kadar dikkatli analiz çalışmaları yapmak gerekir. Bu konudaki kararlar, büyük parasal değerlere ulaşmaktadır ve sonu hüsranla sonuçlanabilir. Konaklama tesislerinde Çamaşırhane deyince birkaç başlıkta incelemek gerekir : a. Yatırım Maliyetleri, b. Operasyon Maliyetleri; c. İşletmenin Tekstil Maliyetleri ve d. Personel Maliyetleri. A. ÇAMAŞIRHANE YATIRIM MALİYETLERİ : İşletmenin Çamaşırhane Yatırımları, kendi başına bir analiz konusudur ve bizim şu andaki incelememizin dışındadır. Ancak, çamaşırhanedeki makina parkı ve donanımın sayıları, kapasiteleri ve özellikleri işletmenin büyüklüğüne ve operasyon seçeneklerine göre değişiklik gösterebilir. B. OPERASYON GİDERLERİ : Bu aşamada asıl üzerinde duracağımız konu, Çamaşırhanenin Operasyon Giderleridir. Bu giderler, birkaç kalemden oluşur : B1. Kimyasal Giderleri : Çamaşırhane kimyasalları, türü ne olursa (Deterjan, Yumuşatıcı, vb.) olsun oda maliyetlerini hesaplarken açıkladığımız yöntemle hesaplanır. (Oda Maliyet Yöntemi) Tüketilen malzemelerin sipariş-satınalma-tesellüm-depo-koltukaltı deposu-tüketim-muhasebeleştirme  akışındaki kontrol kaçakları, oda maliyetlerini ve giderlerini inanılmaz ölçülerde arttıracaktır. B2. Buhar Enerjisi : İşletmelerde buhar jeneratörü ile üretilen enerji, Çamaşırhane, İşletme Sıcak Su Tesisatı, vb. değişik birimlerde tüketilmektedir. Buhar jeneratörleri, Fuel oil, LPG gibi değişik yakıt türleri kullanmaktadırlar. Jeneratörün ya da yakıtın türü ne olursa olsun, sonuçta işletme bir harcama yapmaktadır ve bunun bir kısmı Çamaşırhane için yapılmaktadır. İşletmeler çoğunlukla toplam enerji harcamalarını dikkate almakta, Çamaşırhane harcamaları içerisinde enerji maliyetlerini göz ardı etmektedirler. Oysa, tesise yeni bir çamaşırhane kurmak ya da tersine kurulu bir çamaşırhaneden vazgeçmek için toplam çamaşırhane giderleri içerisinde buhar için gerekli harcamaları bilmek gerekmektedir. B3. Çamaşırhane Su Giderleri : Çamaşırhanede günlük operasyon içerisinde yüklü miktarlarda su tüketilmektedir. Yıkama makineleri, mutlaka TAM YÜK ile çalıştırılmalıdır. Tam Yük çalıştırılmayan makinelerde yıkama kazanı içerisinde kalan boşluğu makine su ile dolduracak ve su tüketimi ve maliyeti artacaktır. B4. Çamaşırhane Elektrik Giderleri : Diğer unsurlar gibi, çamaşırhanenin elektrik giderlerinin de dikkatle izlenmesi gerekir. Çamaşırhane makinelerinin seçimi, personel iş deneyimi, vb. gibi unsurlar elektrik tüketiminini etkileyecektir. C. TEKSTİL MALİYETLERİ : Asıl inceleme konumuz olmasa da, işletmenin çamaşırhane politikası ile tekstil maliyetleri arasında sıkı bir bağ vardır : C1. Temel ilke olarak, işletmenin tekstil ihtiyacı 3 par üzerinden stoklandırılır : Birinci par, operasyonda, ikinci par, depoda, Üçüncü par yıkamada... İşletmenin çamaşır yıkama işlemleri dışarıda taşeron bir firmaya yaptırılacak ise, bu malzemelere bir par daha eklemek gerekir: Birinci par, operasyonda, ikinci par, depoda, Üçüncü par kirli deposunda, Dördüncü par çamaşırhanede... Çamaşırhane taşeron bir firmaya devredilecek ise, a. Öncelikle eklenen bir par tekstil stoğunun maliyeti, b. Sonra da taşeron çamaşırhane tesis içerisindeki çamaşırhane kadar denetlemeyeceği için, mevcut tekstilin yıpranma hızı - oranı ve bunun maliyeti dikkate alınmalıdır. Pratikte hiçbir zaman dışarıda yıkatılan tekstil, içeride yıkanan tekstil kadar uzun ömürlü olamaz. Kaybolma, yıpranma ve Dıscard oranı her zaman daha fazladır. C2. İşletme Tekstilinin Seçimi : İşletme tekstil ihtiyacını karşılarken, bir şeye karar vermek durumundadır : a. Ya operasyonun gerektirdiği ürün satın alınacak ve maliyetler düşük kalacak, b. Ya da daha düşük fiyata ama yeterli özellikte olmayan malzeme satın alınacak ve kısa ömürlü oldukları için, her yıl satınalma yapılarak maliyetler artacaktır. Bu koşulda ek olarak bir de operasyonda ürün sıkıntısı yaşanacaktır. Çok sık yinelediğimiz bir konuyu burada bir kez daha belirtmek istiyorum : Günümüzde İşletmeler genel olarak, maliyetleri düşürmek için UCUZA mal etmeyi düşünürler. Oysa ucuzluk, göreceli (değişken) bir kavramdır : Neye göre ucuz ? Aynı özellikteki malzemeyi daha düşük fiyata maletmek, evet ucuzdur. Ancak, aynı özellikleri taşımayan  malı daha ucuza alamazsınız. Örneğin : A malı çarşaf, 48 ilmeklidir ve 80 yıkamaya dayanıklıdır, birim fiyatı 10 Liradır.  B malı çarşaf, 52 ilmeklidir ve 100 yıkamaya dayanıklıdır, birim fiyatı 14 Liradır. A malı B malından daha ucuza alınamaz. Çünkü aynı özellikleri taşımamaktadır, o farklı bir maldır. Oysa, A ve B malları aynı özellikleri taşırken, birisini diğerinden daha düşük fiyata alabiliyorsanız; evet o zaman ucuza mal etmiş olursunuz.   Yukarıdaki örnekteki fiyatlar ve bilgiler yalnızca ucuz kavramını açıklamak ve örneklemek için verilmiştir. Tekstil seçiminde ipliğin türü, ilmek sayısı, gramaj, yıkama oranı ve başka birtakım kriterler  hep birlikte ele alınır. D. PERSONEL MALİYETLERİ : Çamaşırhane işleri ile ilgili personelin her türlü hakedişleri, bu grubu oluşturur. Bu hakedişleri; a. Maaşlar, b. Fazla Mesailer, c. Tazminatlar, d. Yemek Bedelleri, e. Servis-ulaşım Bedelleri, f. Lojman Bedelleri g. Üniforma Bedelleri gibi maliyetler oluşturur. Çamaşırhanelerde personel maliyetlerini hesaplarken, makinelerin yük kapasiteleri ile ilgili olarak, personelin kaç shift çalışacağı dikkate alınmalıdır. Makineler ekonomik yük kapasitelerinde dışında çalıştırılırsa, çalışma süresi uzayacak ve personel 3 shift olarak çalışacaktır. Bu da işletmeye ek maliyet oluşturacaktır. Çamaşırhane Personelinin yeterli niteliklere sahip olmaması durumunda, Çamaşırhane operasyon maliyetleri artacağı gibi, makine ve donanım bakımsız kalacak; işletme ucuz personel çalıştırdığını ve kazandığını düşünürken, aslında demirbaşlarını ve tesisatını yitirecektir.